1. Məhkəmədə boşanma prosesi
Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, bəzi hallar icra hakimiyyəti orqanı (Adətən Ədliyyə Nazirliyinin qeydiyyat şöbəsi) tərəfindən həyata keçirilir, digərlərində isə boşanma məhkəmə yolu ilə aparılır. Əgər tərəflərdən biri nikahın pozulmasına razı deyil və ya uşaqları varsa, boşanma yalnız məhkəmə yolu ilə reallaşdırılır.Əgər ər-arvad arasında razılıq olsa da, biri ərizə verməkdən imtina edərsə və ya qeydiyyata gəlməzsə, boşanma məhkəmə yolu ilə aparılır.
Əgər tərəflərdən biri nikahın pozulmasına razılıq vermirsə, məhkəmə barışıq üçün 3 aylıq müddət ayıra bilər. Əgər barışığa nail olunmazsa, nikah məhkəmə ilə pozulur.
2. Elektron məhkəmə ərizəsi
Boşanma iddiası elektron formada məhkəməyə təqdim edilə bilər. Ərizə Elektron Məhkəmə Sistemi (e-mehkeme.gov.az) vasitəsilə, Asan imza, SİMA və ya elektron imza ilə göndərilə bilər. Lazımi sənədlər sistemə yüklənir və məhkəmə prosesi elektron qaydada aparılır.3. Mediasiya boşanma zamanı
Mediasiya tərəflər arasında fikir ayrılığı olan məsələləri (uşaq hüquqları, əmlak bölgüsü, aliment və s.) qarşılıqlı razılaşma ilə həll etməyə yönəlib. Mediasiyaçı vasitəsi ilə razılıq əldə olunarsa, bu razılıq hüquqi sənədə çevrilərək məhkəməyə təqdim edilə bilər. Mediasiya özü nikahın pozulmasını həyata keçirmir, amma tərəflərin məsələni məhkəmə prosesinə keçmədən həll etməsinə şərait yaradır.4. Boşanma prosesi uşaq varsa
Uşaqları olan nikahların pozulması zamanı, Ailə Məcəlləsi uşağın məhkəmə zamanı dinlənilməsini təmin edir. 10 yaşına çatmış uşağın fikri, onun mənafelərinə zidd olmadıqda, mütləq nəzərə alınmalıdır.Hakim qərar verərkən uşağın ən yüksək mənafelərini, qəyyumluq orqanının rəyini və digər şəraitləri diqqətə alır.
Əgər alimentlə bağlı razılaşma yoxdursa, məhkəmə uşağa alimentin məbləğini müəyyən edə bilər.
Boşanma zamanı tərəflər arasında əmlak bölgüsü uşaqların payına aid edilmir — əmlak yalnız ər-arvad arasında paylanır.
5. Boşanma zamanı uşağın qəyyumluğu məsələsi
Uşağın hansı valideynlə qalacağı barədə qərar verərkən məhkəmə uşağın maraqlarını əsas götürür. Hər iki tərəfin maddi vəziyyəti, yaşayış şəraiti, uşağa münasibəti və digər amillər nəzərə alınır.Uşağın valideynlərindən biri ilə əlaqə saxlamaq hüququ (ünsiyyət hüququ) həm kişi, həm qadın üçün qorunur.
6. ASAN Xidmət vasitəsilə boşanma
Əgər tərəflərin uşaq yoxdur və hər ikisi boşanmağa razıdırsa, nikahın pozulması ASAN Xidmət qeydiyyat şöbələrində həyata keçirilə bilər (Ədliyyə Nazirliyinin qeydiyyat şöbəsi vasitəsilə).Belə halda, elektron müraciət e-gov.az portalı üzərindən edilir və boşanma ərizəsi təqdim edildikdən sonra 1 ay ərzində nikah pozulur.
7. ASAN Xidmət üçün onlayn boşanma ərizəsi
Tərəflər razılaşarsa və uşaqları yoxdursa, “Elektron hökumət” portalı (e-gov.az) üzərindən ASAN Xidmət vasitəsilə boşanma ərizəsi təqdim edilə bilər. Portal daxilində Ədliyyə Nazirliyi bölməsi seçilərək nikahın pozulması üçün ərizə doldurulur.Təqdim olunan ərizəyə 1 ay sonra nikah pozulur.
8. Onlayn boşanma
Elektron boşanma ərizəsi həm məhkəmə, həm də qeydiyyat orqanlarına verilə bilər. Əgər uşaqlar yoxdursa və tərəflər razılaşırsa, ASAN Xidmət vasitəsilə boşanma elektron qaydada həyata keçirilə bilər.Ərizə e-gov.az portalı vasitəsilə verilir, növbəti mərhələdə qeydiyyat şöbələri tərəfindən nikahın pozulması təmin edilir.
10. Tək tərəfli boşanma
Əgər digər tərəfin nikahın pozulmasına razılığı yoxdursa və etiraz edirsə, məhkəmə 3 aylıq barışıq müddəti verə bilər. Əgər bu müddətdə razılıq əldə olunmazsa və tək tərəf nikahın pozulmasını tələb edərsə, nikah məhkəmə yolu ilə pozulur.11. Boşanma zamanı qadının hüquqları
Boşanma zamanıərbaycan qanunları hər iki tərəfə bərabər hüquqlar verir. Əmlak bölgüsü zamanı nikah müddətində əldə edilən ümumi mülkiyyət ümumilikdə bərabər bölünür.Uşağın kimdə qalacağı, aliment hüquqları və ünsiyyət hüququ qanunla müəyyən edilir.
Xüsusilə hamiləlik dövrü və uşağın bir yaşı tamam olmadan boşanma ananın razılığı olmadan edilə bilməz.
12. Mediasiya üçün rüsum
Mediasiya xidmətinin alınması üçün ödənilən məbləğ 60 AZN-dir.13. Boşanma ərizəsi dövlət rüsumu
Boşanma ərizəsi vermək üçün məhkəməyə dövlət rüsumu 50 AZN təşkil edir.14. Boşanma üçün lazım olan sənədlər
Boşanma üçün tələb olunan sənədlər bunlardır:- Nikah şəhadətnaməsinin əsli
- Tərəflərin şəxsiyyət vəsiqələri
- Uşaqlar varsa, onların doğum şəhadətnamələri
- Mediasiya prosesi haqqında arayış
- Dövlət rüsumunun ödənildiyinə dair qəbz
- Mediasiya xərclərinə dair qəbz
15. Boşanma ərizəsi necə verilir?
Boşanma üçün məhkəməyə iddia ərizəsi təqdim edilməlidir. Ərizə müvafiq məhkəməyə təqdim olunmalı və lazımi sənədlərlə müşayiət edilməlidir.16. Boşanma ərizəsi necə yazılır?
İddia ərizəsi hüquqi qaydada tərtib olunmalıdır. Siz ərizəni hüquqşünasın köməyi ilə yaza bilər və ya Erizem.az platformasından istifadə edərək özünüz hazırlaya bilərsiniz.17. Boşanma prosesi zamanı əmlak bölgüsü
Boşanma zamanı əmlakın necə bölünməsi vacib suallardan biridir. Nikah müddətində əldə olunan və ümumi mülkiyyətə aid edilən əmlakın bölüşdürülməsi zamanı əsas qayda — 50/50 bölünmədir.Lakin məhkəmə konkret halları – hər iki tərəfin gəliri, əmlak miqdarı, əmlakın kim tərəfindən idarə olunması və digər amilləri nəzərə alaraq fərdi qərar verə bilər.
Belə hallar ola bilər ki, üstünlük tərəflərdən birinə verilsin, əgər digər tərəf gəlir gətirə bilməyibsə və ya ailənin maraqlarına zidd deyilsə.
Əgər tərəflər razılaşa bilir və ortaq qərara gəlirlərsə, əmlakın paylaşılması barədə razılaşmanı məhkəməyə təqdim etmək mümkündür.
Əks təqdirdə, məhkəmə əmlakın bölünməsi ilə bağlı qərarı qanunvericiliyə uyğun və ədalətli şəkildə verir.
18. Boşanma prosesi uşaq varsa
Uşaq varsa, boşanma məhkəmə yolu ilə həyata keçirilir. Uşağın hüquqları, fikri və maraqları nəzərə alınmalıdır.10 yaşdan yuxarı uşağın fikri nəzərə alına bilər, lakin bu, avtomatik qərarlandırma üçün kifayət etmir. Hər bir halda məhkəmə uşağın ən yüksək mənafeyini nəzərə almalıdır.
19. Boşanma prosesi uşaq varsa rüsumlar
Bu halda mediasiyanın xərci 60 AZN, məhkəmə üçün dövlət rüsumu isə 50 AZN təşkil edir.Əgər uşaqları olmayıb və tərəflər razıdırsa, boşanma qeydiyyat orqanları və ya ASAN xidmət vasitəsilə həyata keçirilə bilər.
20. Boşanma prosesi uşaq varsa lazım olan sənədlər
Uşağı olan boşanma üçün tələb olunan sənədlər:
- Nikah şəhadətnaməsinin əsli
- Tərəflərin şəxsiyyət vəsiqələri
- Uşağın (uşaqların) doğum şəhadətnamələri
- Mediasiya haqqında arayış
- Mediasiya xərclərinin ödənildiyinə dair qəbz
- Dövlət rüsumunun ödənilməsi qəbzi
21. Boşanma prosesi uşaq varsa birtərəfli boşanma
Nikahın pozulması tələbi verilməzdən əvvəl qanunla mediasiya zəruridir. Qarşı tərəfə yazılı olaraq mediasiya təklifi göndərilməli, 10 iş günü ərzində cavab alınmazsa və ya razılıq əldə olunmazsa, məhkəməyə müraciət edilə bilər.Əgər qarşı tərəf mediasiyaya qatılmazsa, mediator “ilkin mediasiya sessiyasında iştirak etmədiyi” barədə arayış tərtib edir və bu əsasında məhkəməyə iddia verilir.
Əgər tərəflər arasında barışıq mümkün olmazsa və tək tərəf boşanmağa insistsə, məhkəmə nikahı pozar.
22. Boşanma prosesi uşaq varsa uşaqlara pay düşürmü?
Xeyr — əmlak yalnız ər-arvad arasında paylaşılır. Uşağa pay verilməsi qanunla nəzərdə tutulmur.Bəzi hallarda məhkəmə ailənin mənafeyini və uşağın gələcək rifahını nəzərə alaraq bölmədə dəyişiklik edə bilər, amma bu ümumi hal deyil.
